Indringend beeld van het leven in de concentratiekampen – en daarna
Tien Joodse vrouwen die in de periode 1921-1935 in Europa werden geboren. De jongste was vijf toen zij naar het getto van Warschau moest verhuizen en acht toen ze in het kamp terechtkwam. Meisjes en jonge vrouwen, omgeven door bewakers, honden en schrikdraad in Auschwitz, Theresienstadt, Bergen-Belsen en andere kampen. Geholpen door een onverwoestbare levensdrang wisten deze tien vrouwen te overleven én vonden na de oorlog de kracht om een nieuw bestaan op te bouwen.
Alle vrouwen zijn er zich duidelijk van bewust hoeveel geluk ze hebben gehad in vergelijking met al diegenen die niet meer terugkwamen. Hun uiteenlopende verhalen zijn ijzingwekkend en hoopgevend. Hun getuigenissen zijn waardevol en noodzakelijk.
De Noor Jakob Lothe is schrijver en hoogleraar Engelse literatuur aan de Universiteit van Oslo. Voor Getuiges van de tijd voerde hij gesprekken met tien de vrouwen en bundelde hun verhalen.
Getuiges van de tijd is een verzameling verhalen van vrouwen die de Tweede Wereldoorlog hebben overleefd. De verhalen zijn verschrikkelijk en gaan elke geloofwaardigheid te boven, toch zijn ze allen waargebeurd. Wat deze vrouwen hebben meegemaakt en vertellen is niet te bedenken, zo gruwelijk. De vrouwen vertellen over hun leven voor de oorlog, hoe ze met hun vader moeder en verdere familie leefden. Dan breekt de oorlog uit. Veel van hen worden eerst naar een getto gestuurd, om later in één of meerdere van de concentratiekampen terecht te komen. Wat ze daar zien en meemaken is te triest voor woorden. Zo ziet een van de vrouwen hoe kinderen en jongen vrouwen naar rechts worden gestuurd en oudere vrouwen en moeders naar links. Als haar moeder naar links wordt gestuurd twijfelt ze geen moment en trekt haar zusje mee naar rechts. Ook wordt verteld over een vrouw die haar pasgeboren baby onder haar jas verstopt, uit angst dat deze zal worden afgenomen door de Duitsers. Het baby’tje wordt ontdekt en voor de ogen van de jonge moeder dood gegooid. De vrouw die samen met haar moeder het concentratiekamp weet te overleven, maar wanneer ze zich melden om als overlevende te laten registreren zakt haar moeder in elkaar en sterft. Veel van de vrouwen vertellen over de angst, het verdriet en de vernedering, het harde werken en de meest afgrijslijke dingen die ze hebben gezien.
Getuiges van de tijd is geen leuk boek, het staat bol van de meest sadistische praktijken die in de Tweede Wereldoorlog zijn gebeurd en daar wordt je even stil van. Het is wel een mooi boek, in de zin dat er alle ruimte is voor elk verhaal. Boven elk verhaal staan twee foto’s; eentje van de vrouw als kind en eentje hoe ze nu is. Prachtig om te zien en het geeft het boek nog meer karakter. Getuiges van de tijd is ondanks het verdrietige onderwerp zeer de moeite van het lezen waard. Zo af en toe moet je het boek even wegleggen en op je in laten dringen wat er gebeurd, zo heftig zijn de verhalen soms. De prettige schrijfwijze zorgt er daarnaast voor dat je wordt meegetrokken in het verhaal en ook weer wil blijven doorlezen. Als is het maar om de afloop te weten.
Een boek als Getuiges van de tijd zou verplichte kost moeten zijn op het voortgezet onderwijs. De verhalen zoals van deze vrouwen mogen niet vergeten worden. Al is het maar opdat zoiets nooit meer zal gebeuren. Hou je van boeken over de Holocaust, dan mag deze zeker niet in je boekenkast ontbreken.
Uitgeverij: Spectrum/Unieboek
ISBN: 9789000343812
Pagina’s: 248
Prijs: € 19,99
